Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam: Cơ hội và thách thức
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) Việt Nam đang thu hút sự chú ý với nhiều cơ hội nhưng cũng ẩn chứa không ít rủi ro và thách thức. Bài viết này sẽ phân tích 10 rủi ro chính của thị trường TPDN hiện nay, đồng thời đề xuất các giải pháp để phát triển và lành mạnh hóa thị trường.
10 rủi ro và thách thức của thị trường TPDN
TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, đã nêu bật 10 rủi ro và thách thức chính của thị trường TPDN Việt Nam:
1. Niềm tin cần thời gian phục hồi
Sau những sai phạm nghiêm trọng xảy ra trên thị trường, niềm tin của nhà đầu tư bị tổn thương nghiêm trọng. Việc phục hồi niềm tin cần thời gian và những nỗ lực từ phía các cơ quan quản lý cũng như các doanh nghiệp phát hành.
2. Hoạt động phát hành phục hồi không đồng đều
Tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bất động sản (BĐS) chiếm ưu thế trong hoạt động phát hành TPDN, trong khi các lĩnh vực khác chỉ chiếm tỷ trọng rất hạn chế. Điều này dẫn đến sự mất cân bằng và hạn chế sự đa dạng hóa của thị trường.
3. Tình trạng trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán
Tình trạng trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán đang là vấn đề đáng lo ngại, đặc biệt là trong nhóm ngành bất động sản. Số liệu cho thấy, đến tháng 7/2024, ước tính có gần 210 ngàn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp chậm thanh toán, chiếm 21% dư nợ TPDN toàn thị trường.
4. Rủi ro lan truyền và liên thông giữa các thị trường
Sự liên thông giữa thị trường ngân hàng, chứng khoán và bất động sản tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu một thị trường gặp khó khăn, nó có thể ảnh hưởng đến các thị trường khác và tạo ra hiệu ứng domino.
5. Quy mô thị trường còn nhỏ
Dư nợ TPDN hiện nay của Việt Nam tương đương 10% GDP, thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực ASEAN và Hàn Quốc. Điều này cho thấy Việt Nam còn rất nhiều dư địa để phát triển thị trường TPDN.
6. Rủi ro tiềm ẩn từ phát hành riêng lẻ
Phát hành riêng lẻ vẫn chiếm hơn 90% tổng giá trị phát hành TPDN, dẫn đến rủi ro tiềm ẩn cao hơn do chất lượng cả nhà đầu tư và trái phiếu. Cần khuyến khích doanh nghiệp phát hành nhiều hơn ra công chúng để đảm bảo công bằng, công khai và chuyên nghiệp.
7. Cơ cấu nhà đầu tư bất cập
Tổ chức tín dụng vẫn là bên mua chính TPDN, trong khi các nhà đầu tư tổ chức khác chiếm tỷ trọng nhỏ. Cần khơi thông các quy định để các quỹ mở có thể tham gia mua TPDN trong thời gian tới.
8. Thể chế, chính sách chưa hoàn thiện
Những quy định chặt chẽ hơn của Nghị định 65/2022/NĐ-CP chưa được đánh giá và rà soát đầy đủ, dẫn đến một số bất cập trong thực tế.
9. Cơ sở hạ tầng của thị trường còn bất cập
Cơ sở dữ liệu, thông tin, xếp hạng tín nhiệm, tiêu chuẩn BCTC,… vẫn còn nhiều hạn chế. Giao dịch trái phiếu riêng lẻ tập trung được đưa vào vận hành từ tháng 7/2023, tuy đã giúp tăng thanh khoản, tăng công khai, minh bạch nhưng cần tiếp tục gia cố, kết nối để cung cấp dữ liệu cho thị trường tốt hơn.
10. Nhận thức và mức độ hiểu biết của nhà đầu tư còn hạn chế
Nhà đầu tư còn thiếu kiến thức về thị trường tài chính, kỹ năng quản lý tài chính cá nhân và thông tin về tổ chức phát hành. Điều này dẫn đến việc đưa ra những quyết định đầu tư thiếu chính xác.
Giải pháp phát triển và lành mạnh hóa thị trường TPDN
Để phát triển và lành mạnh hóa thị trường TPDN Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực đưa ra một số giải pháp, cả về ngắn hạn lẫn dài hạn:
Giải pháp ngắn hạn
Chính phủ và các bộ ngành liên quan cần:
- Giải quyết dứt điểm các vụ việc vi phạm phát hành TPDN vừa qua.
- Cải cách thủ tục, điều kiện để khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng.
- Rà soát, sửa đổi Nghị định 65 cho phù hợp.
- Có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp định hạng tín nhiệm và công bố thông tin về mức định hạng.
- Sớm ban hành danh mục phân loại xanh để làm cơ sở phát triển chứng khoán xanh, trái phiếu xanh và tín dụng xanh.
Doanh nghiệp phát hành cần:
- Đẩy mạnh, quyết liệt tái cơ cấu, chủ động bố trí mọi nguồn lực để thanh toán nợ gốc, lãi trái phiếu đến hạn theo đúng cam kết.
- Hợp tác với cơ quan chức năng và nhà đầu tư trong việc hoàn trả tiền của trái chủ đang nắm giữ trái phiếu.
Giải pháp dài hạn
Cần thực hiện tốt chiến lược tài chính đến năm 2030, chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, cùng với việc ưu tiên hoàn thiện thể chế. Cụ thể:
- Hoàn thiện hạ tầng TTCK nói chung và thị trường TPDN nói riêng như tổ chức xếp hạng tín nhiệm, thị trường cứ cấp tập trung, cơ sở thông tin – dữ liệu, chuẩn mực BCTC,…
- Mở rộng và nâng cao chất lượng đầu tư, gồm cả nhà đầu tư cá nhân và nhà đầu tư tổ chức, nhất là các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm,…
- Hoàn thành thể chế, chính sách (sửa luật chứng khoán và doanh nghiệp,…), nâng cao năng lực quản lý và giám sát thị trường, thực hiện giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán đúng kế hoạch.
- Quan tâm quản lý, giám sát rủi ro hệ thống tài chính, bao gồm cả rủi ro liên thông giữa ngân hàng – chứng khoán – bảo hiểm – bất động sản,…
- Doanh nghiệp, tổ chức phát hành cần đa dạng hóa nguồn vốn, quan tâm quản lý rủi ro, chủ động xếp hạng tín nhiệm, nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp, thực hiện kiểm toán BCTC, quan tâm tăng trưởng xanh, tài chính xanh, kinh doanh tuần hoàn và chuyển đổi số.
- Phía nhà đầu tư cần trau đổi kiến thức về thị trường tài chính, kỹ năng quản lý tài chính cá nhân, tìm hiểu đầy đủ thông tin về tổ chức phát hành để có thể đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn, phù hợp.
Nghị định 65/2022/NĐ-CP: Điểm cần quan tâm
Nghị định 65/2022/NĐ-CP đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thị trường TPDN vượt qua giai đoạn khó khăn nhất. Tuy nhiên, vấn đề đáng quan tâm hiện nay là sau khi Nghị định 65 hết hiệu lực, liệu doanh nghiệp có được phép đàm phán giãn nợ hay không. Cần có câu trả lời rõ ràng từ cơ quan quản lý để tạo sự ổn định cho thị trường.
Kết luận
Thị trường TPDN Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển, song còn nhiều rủi ro và thách thức cần được giải quyết. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp, cả về ngắn hạn lẫn dài hạn, là điều cần thiết để phát triển thị trường TPDN một cách bền vững, minh bạch và hiệu quả.
Nguồn: https://vietstock.vn
Xem bài viết gốc tại đây