Văn hóa làm việc “cống hiến” và áp lực “tử vong do làm việc quá sức” ở Nhật Bản
Nhật Bản nổi tiếng với văn hóa làm việc “cống hiến” và sự tuân thủ nghiêm ngặt. Người Nhật thường chỉ nghỉ phép khi đồng nghiệp cũng nghỉ, thường là dịp Tết Nguyên đán hoặc lễ Bon vào mùa hè, để tránh bị đánh giá là thiếu trách nhiệm hoặc thiếu tinh thần đồng đội. Theo Kanako Ogino, Chủ tịch tập đoàn dịch vụ giải trí NS Group, quan niệm phổ biến ở Nhật là “càng làm nhiều giờ, càng làm thêm không lương thì càng tốt”.
Làm việc nhiều giờ – một hiện thực phổ biến
Làm việc nhiều giờ là điều bình thường ở Nhật Bản. 85% doanh nghiệp cho phép nhân viên nghỉ 2 ngày/tuần và có những hạn chế pháp lý về giờ làm thêm được thương lượng với công đoàn và ghi rõ trong hợp đồng. Tuy nhiên, thực tế nhiều người Nhật vẫn làm thêm giờ không lương để hoàn thành công việc. Báo cáo gần đây của chính phủ về “karoshi” – “tử vong do làm việc quá sức” – cho thấy có ít nhất 54 trường hợp tử vong mỗi năm liên quan đến tình trạng này.
Nỗ lực thay đổi văn hóa làm việc
Năm 2021, chính phủ Nhật Bản lần đầu tiên thể hiện sự ủng hộ đối với tuần làm việc ngắn hơn, sau khi các nhà lập pháp đồng ý với ý tưởng này. Tuy nhiên, ý tưởng này vẫn chưa được đại đa số chấp nhận. Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi cho biết chỉ khoảng 8% công ty ở Nhật Bản cho phép nhân viên nghỉ 3 ngày/tuần trở lên, trong khi 7% cho phép nhân viên nghỉ một ngày theo quy định của pháp luật. Chính phủ đang thực hiện chiến dịch “hatarakikata kaikaku” – “đổi mới cách chúng ta làm việc” – nhằm thúc đẩy giờ làm việc ngắn hơn, giới hạn làm thêm giờ, chế độ nghỉ phép có lương và các lựa chọn linh hoạt khác.
Thách thức trong việc thay đổi tư duy
Mặc dù chính phủ đang nỗ lực, việc thay đổi tư duy làm việc ở Nhật Bản là rất khó khăn. Panasonic Holdings cho phép đăng ký lịch trình làm việc 4 ngày/tuần, nhưng chỉ 150 trong tổng số 63.000 lao động của tập đoàn chọn cách làm việc này. Giới chức Nhật Bản nhận định việc thay đổi tư duy làm việc là rất quan trọng để duy trì lực lượng lao động trong bối cảnh tỷ lệ sinh giảm mạnh. Theo chính phủ, với tốc độ hiện tại, dân số trong độ tuổi lao động dự kiến giảm 40% xuống còn 45 triệu người vào năm 2065, từ mức 74 triệu người hiện tại.
Lợi ích của tuần làm việc 4 ngày
Những người ủng hộ mô hình nghỉ 3 ngày cho biết nó giúp người nuôi con, chăm sóc người thân lớn tuổi có thể thu xếp cuộc sống tốt hơn. Akiko Yokohama, nhân viên công ty công nghệ Spelldata, được nghỉ vào thứ Tư cùng với thứ Bảy và Chủ nhật, giúp cô có thời gian chăm sóc bản thân và gia đình. Cô cho rằng thời gian rảnh giúp cô hồi phục sức khỏe và tinh thần, giảm căng thẳng.
Sự phản đối và xu hướng tương lai
Một số người phản đối cuộc vận động làm việc 4 ngày một tuần cho rằng những người được áp dụng lịch trình này thường vẫn phải làm việc nhiều như cũ nhưng lương thấp hơn. Tuy nhiên, xu hướng làm việc 4 ngày có thể dần được chấp nhận. Khảo sát của công ty nghiên cứu và tư vấn Gallup cho thấy mức độ gắn kết của nhân viên Nhật Bản thuộc nhóm thấp nhất. Chỉ 6% người Nhật cảm thấy gắn kết với công việc, so với mức trung bình toàn cầu là 23%. Điều này cho thấy nhiều người Nhật cảm thấy không thực sự muốn làm việc miệt mài vì đam mê công việc.
Nỗ lực của doanh nghiệp
Để tăng gắn kết thật sự, NS Group của Kanako Ogino cung cấp 30 lịch trình làm việc khác nhau, bao gồm cả tuần làm việc bốn ngày và cho phép nhân viên nghỉ dài hạn giữa các đợt làm việc. Các công ty khác như Fast Retailing, Shionogi & Co, Ricoh Co. và Hitachi cũng bắt đầu cung cấp lựa chọn tuần làm việc bốn ngày. Xu hướng này thậm chí thu hút sự chú ý trong ngành tài chính, với SMBC Nikko Securities và Mizuho Financial Group cũng cung cấp lựa chọn lịch làm việc linh hoạt.
Kết luận
Văn hóa làm việc “cống hiến” và áp lực “tử vong do làm việc quá sức” là những vấn đề nghiêm trọng ở Nhật Bản. Chính phủ đang nỗ lực thúc đẩy thay đổi tư duy làm việc, nhưng việc thay đổi này cần thời gian và sự đồng lòng từ cả doanh nghiệp và người lao động. Xu hướng làm việc 4 ngày một tuần đang dần được chấp nhận, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua để tạo ra một môi trường làm việc lành mạnh và hiệu quả hơn cho người lao động Nhật Bản.
Nguồn: https://vnexpress.net
Xem bài viết gốc tại đây