Áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt: Tác động và tranh luận
Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt đang lấy ý kiến đề xuất áp thuế 10% đối với nước giải khát có hàm lượng đường trên 5 gram trong 100ml (nước ngọt). Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) đã tiến hành nghiên cứu về tác động kinh tế của chính sách này. Theo CIEM, việc áp thuế sẽ khiến quy mô sản xuất của các doanh nghiệp nước giải khát bị co hẹp, giá trị tăng thêm của ngành giảm 0,772%, tương đương 5.650 tỷ đồng. Đồng thời, 24 ngành hàng khác cũng chịu ảnh hưởng, dẫn đến giảm giá trị tăng thêm của nền kinh tế hơn 0,6%, tương đương 55.077 tỷ đồng. CIEM dự báo GDP sẽ giảm 0,448%, tương đương 42.570 tỷ đồng.
Tác động đến doanh nghiệp và thu ngân sách
Báo cáo của CIEM cho thấy, lợi nhuận của các doanh nghiệp trong ngành nước giải khát sẽ sụt giảm 8.773 tỷ đồng, kéo theo thu thuế thu nhập doanh nghiệp và thu nhập lao động giảm lần lượt 2.152 tỷ và 34.534 tỷ đồng. Tuy nhiên, năm đầu tiên áp thuế (2026), nguồn thu từ thuế gián thu (tiêu thụ đặc biệt, VAT) tăng 0,853%. Ở giai đoạn tiếp theo, nguồn thu này giảm 0,495% mỗi năm, tương ứng khoảng 4.978 tỷ đồng. Ngoài thuế tiêu thụ đặc biệt, dự thảo Luật thuế Giá trị gia tăng (VAT) đề xuất áp thuế 10% với nhóm mặt hàng đường và phụ phẩm trong sản xuất đường, thay vì 5% như hiện hành. Dự thảo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) cũng đề xuất bỏ các ưu đãi với nhóm mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Điều này sẽ tạo thêm sức ép cho doanh nghiệp nước giải khát.
Tranh luận về tác động đến người tiêu dùng và hiệu quả chính sách
Bà Trần Thị Nhị Hà, Phó trưởng Ban Dân nguyện (Ủy ban Thường vụ Quốc hội), cho rằng việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với nước ngọt sẽ tác động lớn tới người tiêu dùng, doanh nghiệp. Bà cho rằng nước ngọt chỉ là một trong những nguyên nhân gây thừa cân béo phì, bên cạnh nhiều yếu tố khác như chế độ dinh dưỡng, ít vận động, bệnh lý khác… Do đó, bà cho rằng cơ quan soạn thảo cần có đánh giá khoa học, bằng chứng thuyết phục hơn nữa để áp thuế. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) lưu ý mức tăng giá bán lẻ 5% khi nước ngọt chịu thuế suất 10% là “khiêm tốn”, ít tác động giảm tiêu thụ của người tiêu dùng. Họ khuyến nghị Bộ Tài chính đưa ra lộ trình tăng thuế đến 2030 để giá các sản phẩm nước ngọt tăng 20% do thuế. Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng để tăng giá 20%, thuế suất áp dụng cần ở mức 40% hoặc thuế tuyệt đối 7.000 đồng trên một lít.
Đề xuất của các tổ chức quốc tế và CIEM
Các tổ chức quốc tế khuyến nghị cơ quan quản lý cần áp thuế tiêu thụ đặc biệt với tất cả đồ uống chứa đường hoặc chất tạo ngọt không đường để ngăn sự thay thế không mong muốn từ đồ uống bị đánh thuế sang loại không bị đánh thuế. Họ cũng khuyến nghị mở rộng phạm vi điều chỉnh, gồm sữa và các sản phẩm từ sữa, nước rau quả. CIEM đề xuất cơ quan quản lý áp dụng đồng thời nhiều công cụ quản lý khác nhau, như tuyên truyền, nâng nhận thức cho người dân trong sử dụng sản phẩm. Với doanh nghiệp, CIEM khuyến nghị họ đầu tư, nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới có lợi cho sức khỏe, cũng như cấu trúc lại quản trị, sản xuất để tiết giảm chi phí.
Nguồn: https://vnexpress.net
Xem bài viết gốc tại đây