Lên sàn chứng khoán Mỹ: Giấc mơ xa vời của “kỳ lân” Việt
“Lên sàn chứng khoán Mỹ” là giấc mơ của hầu hết doanh nghiệp trên thế giới, đặc biệt là ở khu vực châu Á, cụ thể hơn là Đông Nam Á. Việc có mặt trên sàn NYSE (thuộc Sở chứng khoán New York) hay NASDAQ chứng tỏ doanh nghiệp đã đạt tầm vóc quốc tế, minh bạch với cả thế giới. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như tăng uy tín, thu hút khách hàng và đối tác, dễ dàng huy động vốn từ nhà đầu tư toàn cầu. Tuy nhiên, lợi ích lớn luôn đi kèm với thách thức lớn, nhất là khi các doanh nghiệp đến từ Việt Nam có xuất phát điểm thấp và nền kinh tế đang phát triển.
Thách thức lớn cho “kỳ lân” Việt
Mặc dù đã có nhiều “kỳ lân” thành công xuất hiện trên các sàn chứng khoán Mỹ, nhưng Việt Nam vẫn chưa có ai. Hiện Việt Nam có 4 “kỳ lân” công nghệ là VNG, MoMo, VNLife và Sky Mavis. VNG, với tư cách là “anh cả”, đã từng nộp hồ sơ xin phép IPO lên NASDAQ vào tháng 8/2023, nhưng sau đó đã rút lại. Thành tựu lớn nhất của các “kỳ lân” Việt cho đến nay là VNG lên sàn UpCom vào đầu năm 2023.
Theo ông Niraan De Silva, Giám đốc điều hành Decision Lab, những rào cản pháp lý và quy định chung để được lên sàn HOSE hay HNX đã khiến các công ty công nghệ, ngay cả “kỳ lân”, cũng rất khó để IPO. Doanh nghiệp Việt phải có lãi ít nhất 2 năm liên tiếp trước khi lên sàn và không được thua lỗ tại thời điểm chính thức niêm yết. Ngoài ra, các nhà đầu tư Việt Nam ưa chuộng đầu tư vào các cổ phiếu bán lẻ, bất động sản và nhiều người không thật sự hiểu về công việc kinh doanh của các “kỳ lân”.
VNPAY và VNG: Chuyển hướng IPO tại Việt Nam
VNLife, với hệ sinh thái bao gồm VNPAY, hoạt động ở thị trường Việt Nam, Campuchia và Singapore. Họ đã thu hút được 550 triệu USD từ các nhà đầu tư như SoftBank, PayPal, GIC, General Atlantic… VNPAY hiện có 30 triệu người dùng và 400.000 đối tác. Doanh thu thuần VNPay năm 2022 đạt 29.937 tỷ đồng, tăng trưởng gần 35% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế của VNPAY chỉ có 19,5 tỷ đồng, giảm tới 94% so với năm 2021.
Trong khi VNPAY mới thử thăm dò, VNG đã có những hành động cụ thể để chuẩn bị IPO ở Việt Nam và Mỹ. Tuy nhiên, sự thiếu mặn mà của các nhà đầu tư Mỹ cộng với xu hướng giảm giá của thị trường công nghệ đã khiến VNG phải gác lại “giấc mơ IPO Mỹ”. Sau khi gặp gỡ 120 nhà đầu tư toàn cầu, VNG nhận thấy hầu hết họ đều tỏ thái độ “chờ và xem”, dẫn đến việc rút hồ sơ IPO vào cuối năm 2023.
MoMo: Kế hoạch IPO trong tương lai
Ông Nguyễn Bá Diệp, Đồng sáng lập MoMo, từng chia sẻ rằng công ty này có kế hoạch IPO lên sàn chứng khoán Việt Nam trong 10 năm tới. Tuy nhiên, kể từ đó đến nay, họ chưa từng có bất kỳ hành động hoặc thông báo gì thể hiện việc muốn trở thành một công ty đại chúng. Điều thú vị là cả 3 “kỳ lân” này đều có ví điện tử, thậm chí MoMo và VNPAY còn thành danh nhờ lĩnh vực này. Theo báo cáo “Người tiêu dùng số – The Connected Consumer” quý I/2023 của Decision Lab phối hợp cùng Hiệp hội tiếp thị di động Việt Nam thực hiện, MoMo hiện là ví điện tử dẫn đầu, sở hữu 68% thị phần.
Bài học từ Grab và VinFast
Một vấn đề nữa khiến cả VNG và VNPAY khá rén khi có ý định IPO ở Mỹ là tình cảnh khó khăn của các “kỳ lân” Đông Nam Á đi trước như ToGo – Grab, hay chính đồng hương VinFast. Năm 2021, Grab đã hoàn tất sáp nhập với công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) là Altimeter Growth Corp., đánh dấu thương vụ SPAC lớn nhất từ trước đến nay trên thế giới. Trước khi bắt đầu niêm yết cổ phiếu, Grab được định giá 40 tỷ USD. Tuy nhiên, cổ phiếu của công ty này đã giảm 21% vào cuối ngày giao dịch đầu tiên trên sàn NASDAQ và tiếp tục giảm nhiều ngày sau đó. Ngay cả sau đợt phục hồi vào đầu tháng 10/2023, giá cổ phiếu của Grab vẫn mất gần 70%.
Vào giữa năm 2023, VinFast cũng đã thành công góp mặt trên sàn NASDAQ bằng phương thức SPAC cùng Black Spade Acquisition Co, với định giá lên đến 23 tỷ USD. Từ giá 22 USD/cổ phiếu ở phiên ra mắt, giờ 1 cổ phiếu VinFast có giá 4,87 USD vào 3/6/2024.
Thị trường Mỹ: Cẩn trọng và ưu tiên các lĩnh vực truyền thống
Ở Mỹ, dường như không có doanh nghiệp nào thành danh nhờ ví điện tử có mặt trên sàn chứng khoán. Những ví điện tử hàng đầu tại Mỹ đều là sản phẩm mới của các big tech như Apple, Google hay PayPal. Trong vài năm gần đây, với việc thị trường kinh tế vẫn đang ảm đạm, nhà đầu tư ở Mỹ ngày càng cẩn thận với tiền của mình và ít chịu mạo hiểm hơn các năm thuận lợi. Theo US News, trong năm 2024, nhà đầu tư Mỹ sẽ tiếp tục tập trung vào các lĩnh vực cơ bản như vật liệu/năng lượng/bất động sản/chăm sóc sức khỏe… và doanh nghiệp lớn có truyền thống lâu đời.
“Kỳ lân” cần thời gian để thuyết phục nhà đầu tư
Hầu hết “kỳ lân” đều cần nhiều thời gian để thuyết phục nhà đầu tư tin vào tiềm năng của mình, ngay cả người bản địa như Uber. Uber lên sàn chứng khoán NYSE vào năm 2019 với giá mở đầu 45 USD/cổ phiếu, tương đương vốn hóa gần 70 tỷ USD. Giữa tháng 11/2019, cổ phiếu của Uber bắt đầu lao dốc chỉ còn gần 27 USD/cổ, vào 18/3/2020 giá thậm chí còn rớt xuống chỉ còn 14,82 USD. Chỉ đến cuối tháng 9/2023, cổ phiếu của Uber mới bắt đầu về bờ và leo dốc liên tục lên mức giá 82 USD/cổ vào giữa tháng 2/2024. Vào ngày 4/6/2024, 1 cổ phiếu Uber có giá 63,4 USD, tương đương vốn hóa của “kỳ lân nhiều sừng” này tầm 132 tỷ USD.
“IPO Mỹ là một giấc mơ, nhưng không phải ai cũng có thể thực hiện được. Cần phải có chiến lược phù hợp, khả năng thích nghi, và đặc biệt là sự kiên nhẫn”, ông Trần Đình Cường – Chủ tịch Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam chia sẻ trong một bài phỏng vấn năm 2022.
Nguồn: https://cafef.vn
Xem bài viết gốc tại đây