Hiện trạng và Tiềm năng phát triển cơ sở nhà đầu tư tổ chức cho thị trường chứng khoán Việt Nam
Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinGroup, Tổng giám đốc FiinRatings, tại Diễn đàn chứng khoán gần đây, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn dư địa rất lớn để thu hút vốn từ các nhà đầu tư tổ chức. FiinGroup chỉ ra rằng tỷ lệ sở hữu chứng khoán của nhà đầu tư tổ chức trên cả kênh cổ phiếu và trái phiếu vẫn còn thấp, cho thấy tiềm năng phát triển lớn. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về hiện trạng và tiềm năng của các nhóm nhà đầu tư tổ chức chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Nhóm nhà đầu tư tổ chức nước ngoài và trong nước
Nhóm nhà đầu tư tổ chức nước ngoài hiện đang quản lý tổng tài sản khoảng 592 nghìn tỷ đồng, tuy nhiên tỷ lệ phân bổ vào cổ phiếu chỉ đạt 17%, tương đương gần 101 nghìn tỷ đồng. Phần lớn vốn được phân bổ vào trái phiếu Chính phủ và Trái phiếu Doanh nghiệp. Các quỹ đầu tư nước ngoài thường tập trung vào các ngành có tiềm năng phát triển ở Việt Nam như Bảo hiểm, Bán lẻ, Chứng khoán, Thực phẩm & Đồ uống, Ngân hàng và Hàng gia dụng, cũng như Công nghệ. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, họ đã bán ròng một lượng lớn cổ phiếu, với khoảng 5 tỷ USD từ giữa năm 2023.
Đối với nhóm quỹ đầu tư trong nước, tổng tài sản của 74 quỹ tính đến 30/6/2024 chỉ đạt 110 nghìn tỷ đồng, tương đương chưa đầy 4 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với tiềm năng. Nguyên nhân chủ yếu là do tâm lý người Việt Nam muốn tự quản lý tài sản, hạn chế ủy thác cho các tổ chức định chế chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi chưa đủ hấp dẫn để thu hút người dân tham gia đầu tư thông qua các quỹ được quản lý bởi các công ty quản lý quỹ trong nước. Năng lực và khả năng chứng minh hiệu quả hoạt động của các quỹ trong nước còn hạn chế, cùng với môi trường lãi suất tiền gửi cao và biến động, đã khiến nhà đầu tư e ngại.
Các công ty bảo hiểm và quỹ đầu tư bảo hiểm
Tổng tài sản của các công ty bảo hiểm và quỹ đầu tư bảo hiểm đạt 906 nghìn tỷ đồng vào cuối năm 2023. Tuy nhiên, tỷ lệ phân bổ vào trái phiếu doanh nghiệp và cổ phiếu vẫn còn rất nhỏ. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển lớn cho nhóm nhà đầu tư này trong tương lai.
Các ngân hàng thương mại
Mặc dù chiếm tỷ trọng sở hữu lớn trên thị trường trái phiếu, quy mô đầu tư của các ngân hàng thương mại vẫn còn rất nhỏ so với tổng tài sản của hệ thống ngân hàng. Tổng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp phi ngân hàng và cổ phiếu của các ngân hàng thương mại ước tính khoảng 150 nghìn tỷ đồng vào cuối năm 2023, tương đương với 1,2% tổng tài sản. Số liệu này dựa trên báo cáo của 29 ngân hàng niêm yết, không bao gồm SCB và Agribank.
Các công ty chứng khoán
Tổng hợp từ Báo cáo Tài chính của 85 Công ty Chứng khoán, có tổng tài sản đạt gần 483 nghìn tỷ đồng, với tổng danh mục tự doanh 235 nghìn tỷ đồng, trong đó cổ phiếu chỉ chiếm khoảng 21%, tương đương hơn 49 nghìn tỷ đồng. Quy mô đầu tư của các công ty chứng khoán còn hạn chế do nhiều lý do. Mức độ biến động của thị trường rất lớn, gây khó khăn trong việc quản trị rủi ro và lợi nhuận. Tiềm lực vốn chủ còn hạn chế, trong khi vốn vay chủ yếu phục vụ hoạt động cho vay margin. Quy định về an toàn vốn cũng là một yếu tố hạn chế.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam và quỹ hưu trí
Hiện nay có 10 quỹ hưu trí tự nguyện được thành lập và hoạt động, nhưng quy mô vẫn còn rất hạn chế. Bảo hiểm xã hội Việt Nam chưa được phép đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp. Tổng tài sản của Bảo hiểm xã hội Việt Nam tính đến cuối năm 2023 là 1.233 nghìn tỷ đồng, trong khi quỹ hưu trí là 7,34 nghìn tỷ đồng. Tiềm năng phát triển của nhóm nhà đầu tư này phụ thuộc vào việc nới lỏng các quy định về đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho họ tham gia thị trường.
Gợi ý thu hút và phát triển nhà đầu tư tổ chức
Để thu hút và phát triển nhà đầu tư tổ chức, ông Nguyễn Quang Thuân đưa ra một số gợi ý, bao gồm:
Đối với định chế đầu tư quốc tế:
- Nâng hạng thị trường chứng khoán lên mới nổi và thúc đẩy mục tiêu nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia lên mức Đầu tư (BBB) trước 2030.
- Thu hút các định chế quản lý tài sản quốc tế lớn mang tính chủ động (như JPMorgan, Morgan Standley, etc), cấp phép và có điều kiện hoạt động cho họ vào làm cơ sở dẫn dắt các quỹ đầu tư thụ động khác.
- Thêm sản phẩm đa dạng phù hợp với khẩu vị đầu tư của định chế đầu tư nước ngoài (thông qua các công ty quản lý quỹ chuyên nghiệp) nhưng cổ phiếu/ chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết.
Đối với định chế đầu tư trong nước:
- Xem xét nới lỏng các quy định hạn chế đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp cho các định chế đầu tư trong nước.
- Xem xét nới lỏng hạn chế về việc công ty bảo hiểm trong việc đầu tư vào trái phiếu phát hành với mục đích tái cơ cấu nợ.
- Nới lỏng điều kiện cho phép công ty bảo hiểm phi nhân thọ đầu tư cổ phiếu.
- Hoàn thiện khung pháp lý cho loại hình quỹ hưu trí tự nguyện và quy định về phân bổ tài sản theo rủi ro.
- Khuyến khích Bảo hiểm xã hội Việt Nam đầu tư một tỷ lệ nhất định vào trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp có xếp hạng tín nhiệm cao và cổ phiếu (qua mô hình quỹ trong quỹ/ chứng chỉ quỹ).
- Xem xét đưa các hoạt động quản lý tài khoản ủy thác bởi môi giới chứng khoán và các công ty đầu tư vào diện giám sát.
Cải thiện chất lượng hàng hóa và chất lượng công bố thông tin:
- Đẩy mạnh giảm sở hữu nhà nước ở những công ty, ngành mà Nhà nước không cần sở hữu chi phối hoặc kiểm soát.
- Khuyến khích các doanh nghiệp trên UPCoM chuyển sang sàn niêm yết và nâng cao hoặc rà soát chuẩn niêm yết.
- Cải thiện hơn nữa chất lượng công bố thông tin: ví dụ tập trung vào chất lượng công bố thông tin ví dụ giải thích sự biến động kết quả kinh doanh không đi vào bản chất; lãnh đạo doanh nghiệp công bố thông tin ra công chúng nhưng lại dấu tên; hoặc công bố thông tin trên diện hẹp qua một số hoạt động; và kiểm soát giao dịch của Ban lãnh đạo.
Việc thu hút và phát triển nhà đầu tư tổ chức là một nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững. Những gợi ý trên hy vọng sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư tổ chức tham gia thị trường, góp phần nâng cao thanh khoản, thu hút vốn đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Nguồn: https://vneconomy.vn
Xem bài viết gốc tại đây