Sự bùng nổ của bán hàng qua livestream tại Trung Quốc
Bán hàng qua livestream đã trở thành một hiện tượng tại Trung Quốc, đặc biệt là sau khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Việc người tiêu dùng phải ở nhà và dành nhiều thời gian trực tuyến đã thúc đẩy các thương hiệu đẩy mạnh kênh bán hàng trực tuyến. Đồng thời, livestream bán hàng cũng trở thành cứu cánh cho nhiều thương hiệu và cửa hàng phải đóng cửa do lệnh phong tỏa. Theo Statista, quy mô thị trường livestream bán hàng tại Trung Quốc vào năm 2022 đạt gần 5.000 tỷ nhân dân tệ (690 tỷ USD), tăng gấp 10 lần so với mức 420 tỷ USD năm 2019.
Livestream bán hàng: Xu hướng toàn cầu
Livestream bán hàng đã trở thành một lĩnh vực phát triển mạnh mẽ tại Trung Quốc, vượt xa quy mô của các quốc gia khác. Số người xem các phiên livestream tính đến tháng 6/2023 là 765 triệu, với nội dung phổ biến nhất là bán hàng. Taobao, nền tảng thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, ước tính đạt doanh thu 770 tỷ nhân dân tệ nhờ mảng live bán hàng vào năm 2022. Viya, được mệnh danh là “nữ hoàng livestream Trung Quốc”, từng bán hàng hóa trị giá 8,5 tỷ nhân dân tệ (1,1 tỷ USD) trong một phiên livestream kéo dài 14 giờ vào năm 2021, một con số lớn hơn doanh thu năm 2020 của Wangfujing Group, một trong những chuỗi trung tâm thương mại lớn nhất Trung Quốc.
Nền tảng chính và lợi nhuận khổng lồ
Tại Trung Quốc, bán hàng qua livestream chủ yếu diễn ra trên các nền tảng thương mại điện tử như Douyin, Kuaishou và Taobao. Những nền tảng này đóng vai trò trung gian giữa người mua và bán, chỉ nhận thanh toán qua ví điện tử và tài khoản ngân hàng liên kết. Ngành công nghiệp livestream khổng lồ mang lại lợi nhuận lớn cho các doanh nghiệp, giúp nhiều người bán trở nên giàu có, thậm chí trở thành triệu phú USD. Nghiên cứu năm 2021 cho thấy thu nhập trung bình của những người bán hàng qua livestream là khoảng 14.700 nhân dân tệ (2.000 USD), gần gấp đôi mức lương sinh viên mới ra trường năm 2020.
Thách thức và siết quản lý
Sự phát triển nhanh chóng của livestream bán hàng cũng đi kèm với những thách thức. Số lượng phàn nàn về chất lượng hàng hóa gửi về Hiệp hội Người tiêu dùng tăng vọt. Nhiều thương hiệu tố cáo các streamer gian lận số liệu người xem để đòi tăng hoa hồng. Giới chức cũng gặp khó khăn trong việc xác định thu nhập thực tế của người livestream. Do đó, từ năm 2020, nhà chức trách bắt đầu siết quản lý ngành công nghiệp này. Quảng cáo về sản phẩm giảm cân chưa được xác thực hay phong thủy đều bị cấm. Các nền tảng cũng không cho phép người livestream đưa ra so sánh như “rẻ nhất” hay “tốt nhất”. Những quy định này được giám sát bằng AI và con người. Bên vi phạm sẽ bị phạt không được live bán hàng trong thời gian nhất định, thậm chí cấm vĩnh viễn.
Sự cố và xử phạt nghiêm khắc
Năm 2022, buổi livestream bán hàng của “ông hoàng son môi Trung Quốc” Li Jiaqi trên Taobao Live đột ngột bị cắt sóng sau khi để xuất hiện hình ảnh chiếc bánh kem hình xe tăng. Trong ba tháng sau đó, anh không xuất hiện trên các nền tảng trực tuyến và mạng xã hội. Giai đoạn 2021-2022, Trung Quốc cũng liên tiếp phạt những người bán hàng qua livestream hàng đầu nước này vì trốn thuế. Viya bị phạt 1,34 tỷ nhân dân tệ (211 triệu USD) cuối năm 2021 vì che giấu thu nhập cá nhân và nhiều vi phạm khác trong hai năm trước đó. Giới chức Hàng Châu cho biết Viya kê khai không đúng hoa hồng nhận được từ các phiên live. Cô phải nộp đủ thuế, phí phạt chậm nộp… để không bị điều tra hình sự. Toàn bộ tài khoản của Viya trên Taobao, Douyin và Weibo đều bị xóa sau đó. Đầu năm 2022, Ping Rong, một streamer nổi tiếng khác, bị phạt 62 triệu nhân dân tệ (9,8 triệu USD) vì trốn thuế năm 2019 và 2020.
Quy định mới và hướng đi tương lai
Tháng 6/2022, giới chức Trung Quốc đưa ra bộ quy tắc ứng xử cho các streamer, liệt kê 31 hành vi bị cấm, từ bạo lực đến khoe khoang tài sản. Những người livestream về các vấn đề chuyên môn phải có bằng cấp tương ứng. Tháng 4 năm nay, Cơ quan Quản lý thị trường Trung Quốc (SAMR) công bố hàng loạt quy định mới để quản lý ngành công nghiệp bán hàng qua livestream, có hiệu lực từ 1/7. Theo đó, người bán trên Internet, TV hoặc điện thoại phải nêu rõ thông tin về sản phẩm. Các sàn cũng phải công khai tên, địa chỉ và thông tin liên lạc của người bán để “đảm bảo tính minh bạch”. Quy định mới còn yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử thiết lập hệ thống giúp giải quyết vấn đề của người tiêu dùng. Họ cũng phải thông báo cho người dùng về việc ai thực sự là người điều hành phòng live.
Tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Hàng Châu, được coi là trung tâm của thương mại điện tử tại Trung Quốc, cuối năm ngoái công bố hàng loạt quy định về bán hàng qua livestream. Theo đó, người bán và doanh nghiệp cần tuân thủ quy định về nguồn gốc hàng hóa, quyền sở hữu trí tuệ, nghĩa vụ thuế, bảo mật dữ liệu và quyền lợi người tiêu dùng. Người được thuê để livestream (như KOL, KOC) không được ép người bán ký vào các thỏa thuận để có mức giá thấp nhất, hoặc hợp đồng mang tính phản cạnh tranh. Bên cạnh đó, ngoài các yêu cầu về tính trung thực, đạo đức kinh doanh, người bán trong lĩnh vực y tế, tài chính, luật, giáo dục và nhiều lĩnh vực chuyên môn khác cần có bằng cấp tương ứng. Các nền tảng có trách nhiệm kiểm tra bằng cấp này.
Kết luận
Livestream bán hàng đã và đang là một phần không thể thiếu trong ngành thương mại điện tử tại Trung Quốc. Tuy nhiên, ngành công nghiệp này đang đối mặt với những thách thức về quản lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Chính phủ Trung Quốc đang nỗ lực siết chặt quản lý, đưa ra các quy định mới nhằm đảm bảo sự minh bạch, trung thực và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong ngành livestream bán hàng.
Nguồn: https://vnexpress.net
Xem bài viết gốc tại đây