Trung Quốc: Siêu cường lai và thách thức trong vấn đề khí hậu
Câu hỏi “Nếu Trung Quốc có thể lên mặt trăng, tại sao họ lại không đóng góp nhiều hơn cho các hành động chống biến đổi khí hậu?” đặt ra bởi Ủy viên phụ trách khí hậu của Liên minh châu Âu vào tháng 9 đã làm nổi bật cuộc tranh cãi sắp tới tại hội nghị thượng đỉnh khí hậu của Liên Hợp Quốc vào tháng 11 tại Baku, Azerbaijan. Vấn đề là làm sao để nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, với công nghệ và khoa học tiên tiến, có thể vừa được xem là “phát triển” vừa được xếp vào nhóm “đang phát triển” và hưởng những ưu đãi về phát thải và quỹ tài chính toàn cầu?
Trung Quốc: Siêu cường lai với vị thế đặc biệt
Trung Quốc được công nhận là “siêu cường lai” bởi năng lực kinh tế, chính trị và khoa học của họ xứng tầm vị thế siêu cường. Họ có nền kinh tế lớn thứ hai, kho vũ khí hạt nhân đang mở rộng và chương trình thám hiểm không gian quy mô lớn. Tuy nhiên, dựa trên tiêu chí thu nhập trung bình, Trung Quốc vẫn được xếp vào nhóm “đang phát triển”. Điều này dẫn đến tình trạng Trung Quốc có thể vừa được hưởng lợi từ các quỹ khí hậu toàn cầu dành cho nước đang phát triển, đồng thời cũng phải đối mặt với áp lực đóng góp nhiều hơn cho giải pháp biến đổi khí hậu.
Tranh cãi về vai trò của Trung Quốc trong tài chính khí hậu
Các quốc gia phát triển đã cam kết đóng góp 100 tỷ USD mỗi năm đến 2020 để hỗ trợ các hành động chống biến đổi khí hậu cho các nước đang phát triển. Tuy nhiên, mục tiêu này đã hết hạn vào năm 2025 và các quốc gia cần đưa ra cam kết mới tại Baku. Với nhu cầu tài chính khổng lồ lên tới 500 tỷ USD mỗi năm, các nước phát triển đang tìm cách huy động thêm nguồn lực từ các quốc gia khác, trong đó có Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc, với tư cách là quốc gia đang phát triển, không có nghĩa vụ đóng góp vào quỹ chung và có thể sử dụng tiền từ quỹ để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, điều này gây nhiều tranh cãi.
Kết quả chung phụ thuộc vào Trung Quốc
Theo các chuyên gia, Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất có đặc tính của cả nước phát triển lẫn đang phát triển. Tuy nhiên, khác biệt của Trung Quốc là đạt quy mô siêu cường, chiếm vai trò rất lớn trong mọi mặt toàn cầu. Không có lĩnh vực nào mà vai trò của Trung Quốc đối với kết quả toàn cầu quan trọng hơn vấn đề biến đổi khí hậu. Thành công của cộng đồng quốc tế trong việc kiểm soát nóng lên toàn cầu phụ thuộc vào cách tiếp cận của Trung Quốc đối với việc giảm phát thải trong nước và quốc tế.
Thách thức đối với Trung Quốc và phương Tây
Phương Tây sẽ khó thuyết phục Trung Quốc đóng góp vào quỹ chung. Trung Quốc vẫn kiên quyết bảo vệ tư cách “đang phát triển” nhưng cam kết không rút tiền từ quỹ khí hậu toàn cầu để nhường cho các nước nghèo hơn. Thay vào đó, Bắc Kinh sẽ tăng chi tiêu để thúc đẩy các mục tiêu khí hậu toàn cầu theo cách riêng. Trung Quốc cũng phải tìm cách thuyết phục các nước giàu tăng đóng góp cho quỹ chung theo lộ trình mà không cần họ ra tay, đồng thời chứng minh được mình chi trả riêng nhưng công bằng, minh bạch.
Đóng góp của Trung Quốc vào tài chính khí hậu
Trung Quốc đã phân bổ cho các nước nghèo hơn tổng cộng khoảng 45 tỷ USD các khoản có liên quan đến tài chính khí hậu trong thập niên tính đến 2022. Con số này bằng 6% tổng số tiền huy động của các nước phát triển, tương đương với đóng góp riêng của Anh và chỉ ít hơn Pháp, Đức, Nhật Bản và Mỹ. Ngoài ra, các ngân hàng Trung Quốc cũng đầu tư mạnh ra nước ngoài vào các lĩnh vực vốn không được coi là tài chính cho khí hậu nhưng vẫn đóng vai trò trong quá trình chuyển đổi năng lượng.
Cam kết của Trung Quốc về giảm phát thải
Trung Quốc đã cam kết lượng khí phát thải sẽ đạt đỉnh trước 2030 và đạt mức phát thải ròng bằng không vào 2060. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Trung Quốc cần đạt Net Zero vào 2055 để kịp thời giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Hợp tác quốc tế là chìa khóa giải quyết vấn đề
Sự hợp tác chặt chẽ giữa Trung Quốc và các quốc gia khác sẽ giúp giảm đáng kể chi phí cho việc khử carbon ở cả hai phía. Điều này có thể diễn ra thông qua việc Trung Quốc cung cấp hàng hóa và công nghệ mới cho các lĩnh vực năng lượng và công nghiệp, các quốc gia có nguồn năng lượng mặt trời và gió dồi dào cung cấp cho Trung Quốc các sản phẩm không phát thải, được sản xuất từ năng lượng tái tạo, và Trung Quốc cùng với các nước phát triển khác cung cấp vốn, hàng hóa và công nghệ để hỗ trợ phát triển nền kinh tế không phát thải tại các nước đang phát triển.
Lời khẳng định của Trung Quốc về vai trò quốc tế
Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh chưa bao giờ sử dụng vị thế “nền kinh tế lai” làm lá chắn để trốn tránh nghĩa vụ quốc tế hay bàn đạp để giành quyền lợi đặc biệt. Thay vào đó, Trung Quốc đã hết sức nỗ lực đóng góp vào hòa bình và phát triển thế giới. Nước này đã tăng hơn một nửa lượng tiêu thụ điện trong nước thông qua việc phát triển năng lượng sạch, chiếm hơn 40% sản lượng lắp đặt năng lượng tái tạo hàng năm của thế giới và giảm khoảng 3 tỷ tấn khí thải CO2. Trung Quốc cũng đã thiết lập thị trường giao dịch khí thải lớn nhất thế giới, thực hiện các dự án hợp tác năng lượng xanh với hơn 100 quốc gia và khu vực, xây dựng nhiều dự án thủy điện, điện quang và điện gió tiêu biểu tại các nước đang phát triển, và ngừng xây dựng các dự án điện than mới ở nước ngoài.
Nguồn: https://vnexpress.net
Xem bài viết gốc tại đây