Việt Nam Mất 2,9 Tỷ USD Mỗi Năm Do Thất Thoát Vật Liệu Nhựa
Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) hồi tháng 6/2024, bốn nước ASEAN mất 8,9 tỷ USD mỗi năm do không thu hồi được khoảng 80% giá trị vật liệu nhựa. Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, với thiệt hại ước tính lên đến 2,9 tỷ USD mỗi năm do thất thoát 75% giá trị vật liệu nhựa. Con số này được tính toán dựa trên tỷ lệ 67% rác nhựa giá trị cao không được thu gom và một phần nhựa tái chế mất giá hay thất thoát trong sản xuất.
Polyester PET – Nguyên Liệu Nhựa Bị Thất Thoát Nhiều Nhất
Polyester PET – một nguyên liệu nhựa dùng trong vải dệt – có tỷ lệ thất thoát cao nhất, tới 99%, tương đương 330 triệu USD mỗi năm. Tỷ lệ thu gom loại này chỉ ở mức 1%, do công nghệ tái chế sản phẩm polyester pha trộn (công nghệ tái chế hóa học) vẫn đang trong giai đoạn phát triển sớm trên toàn cầu và chưa có ở Việt Nam. Thiếu đầu ra từ nhựa tái chế chất lượng cao là một trong những nguyên nhân Việt Nam phải nhập khẩu tới 70% nguyên liệu nhựa. Năm 2023, Việt Nam nhập hơn 6,8 triệu tấn nhựa, tương đương gần 9,8 tỷ USD.
Hạn Chế Của Ngành Nhựa Tái Sinh Việt Nam
Ngành tái chế nhựa Việt Nam đang đối mặt với nhiều hạn chế, trong đó có thể kể đến:
Nguồn Nguyên Liệu Không Ổn Định
Nguyên liệu thu gom từ nguồn tới đơn vị tái chế không ổn định về giá, lượng và chất, vốn thuộc phần lớn vào lực lượng lao động không chính thức – “ve chai” và việc phân loại rác thải trước thu gom. Hạ tầng phân loại rác thải hiện chưa đồng bộ. Tại một số nơi, xe rác tới lại gom chung một thùng.
Thiết Kế Bao Bì Chưa Tính Toán Tái Chế
Nhiều thiết kế bao bì sản phẩm chưa tính tới chuyện tái chế. Ví dụ, một cốc cà phê mua mang đi thường có thân làm từ nhựa PP, nắp PET và ống hút PE. Một chai hóa mỹ phẩm dạng vòi nhấn (pump) có thân chai làm từ nhựa cứng HDPE, vòi pump từ nhựa PP, trong vòi có lò xo bằng kim loại. Cơ sở tái chế phải có riêng người đập vòi pump, bỏ lò xo, sau đó mới cho được vào máy nghiền.
Năng Lực Tái Chế Còn Hạn Chế
Năng lực tái chế của Việt Nam dù qua 40 năm, năng lực chỉ tương đương em bé, khi phần lớn sản xuất tập trung ở các làng nghề. Doanh nghiệp tái chế giờ hổng cả đầu vào và thị trường. Với đầu vào tái chế, các sản phẩm nhựa giá rẻ, chất lượng kém tràn lan, vòng đời sản phẩm ngắn, là nguyên liệu rất “tạp”, thành phẩm đầu ra khó đảm bảo.
Thị Trường Đầu Ra Khó Cạnh Tranh
Thị trường đầu ra của nhựa tái chế khó cạnh tranh với nhựa nguyên sinh cả về giá thành lẫn chất lượng sản phẩm cuối. Theo báo cáo của World Bank, nếu cạnh tranh về giá, các cơ sở tái chế ở Việt Nam cho biết sản phẩm tái chế phải có mức giá thấp hơn giá sản phẩm nhựa nguyên sinh từ 15-30%. Khi giá nhựa nguyên sinh giảm xuống tương đương hoặc thấp hơn nhựa tái chế, các công ty sản xuất sẽ chuyển sang dùng nhựa nguyên sinh.
Cần Có Chính Sách Hỗ Trợ Ngành Tái Chế
World Bank cho rằng chính sách có ý nghĩa quan trọng, tạo điều kiện để ngành tái chế nhựa trong nước tồn tại và phát triển. Bên cạnh đó, khâu thu gom phần lớn phụ thuộc vào khu vực phi chính thức – lực lượng “ve chai”. Ở các nước, người bỏ rác nhựa ra môi trường là phải trả thêm tiền. Ở Thái Lan, người ve chai đi bằng ôtô để gom, chai nhựa được người dân cho không. Người ve chai Việt Nam phải mua và đi xe đạp.
Kết Luận
Việt Nam đang mất đi một lượng lớn giá trị vật liệu nhựa do thất thoát trong quá trình thu gom và tái chế. Để khắc phục tình trạng này, cần có những giải pháp đồng bộ, bao gồm:
* **Nâng cao nhận thức về tái chế nhựa cho người dân.**
* **Hoàn thiện hệ thống thu gom và phân loại rác thải.**
* **Hỗ trợ phát triển công nghệ tái chế hiện đại.**
* **Tạo điều kiện thuận lợi cho ngành tái chế phát triển.**
Với những giải pháp phù hợp, Việt Nam có thể tận dụng tối đa nguồn lực tái chế, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững.
Nguồn: https://vnexpress.net
Xem bài viết gốc tại đây